1 Ocak 2012 Pazar

Amortismanlar

Maliye Bakanlığı tarafından farklı nispetlerde amortisman oranlarının uygulamaya konması ile duran varlıklarda amortisman uygulaması oldukça zorlasmış ve karmasık hale gelmistir.
28.04.2004 tarihinde yayınlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 333) ile ilk kapsamlı tebliğ yayınlanmıs, arkasından çesitli tarihlerde yayınlanan 339, 365, 389, 399 ve 406 Sıra Nolu Genel Tebliğlerle yapılan değisiklikler ile amortisman nispetleri listesi son seklini almıstır.

Odamız tarafından daha önce Mayıs 2004 tarihinde yayınlanmış bulunan “Amortisman Oranları” kitapçığı yapılan değisiklikler nedeniyle tüm güncelliğini itirmistir. Meslek mensuplarından gelen yoğun talep üzerine tüm değisiklikleri içeren bu çalısmanın yapılmasına karar verilmistir.

Meslek mensuplarına yardımcı olacağına inandığım ‘Amortismanlar’ kitapçığını hazırlayarak bizlere kazandıran Doç. Dr. Adnan GERÇEK’e tesekkürlerimi sunuyor, kitapçığın tüm okuyuculara faydalı olmasını temenni ediyorum.

Smmm. Mesut TOPCU
Bursa SMMMO Baskanı



AMORTİSMANLAR
BİRİNCİ BÖLÜM

MEVCUTLARDA AMORTİSMAN

AMORTİSMAN MEVZUU

Madde 313-(2791 sayılı Kanunun 6'ncı maddesiyle değisen fıkra) İsletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, asınmaya veya kıymetten düsmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269'uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefrusat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine
göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teskil eder.
(4369 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen fıkra Yürürlük:29.7.1998) İlgili mevzuat gereğince sözlesme süresinden sonra bedelsiz olarak devlete veya devletçe tensip olunan bir tesekküle veya belediyeye intikali öngörülen amortismana tabi iktisadi kıymetlerden (sözlesme süresinde yenilenmesi gerekenler hariç), sermayenin veya özel maliyet bedellerinin itfası hükümlerine göre amortismana tabi tutulanlar, genel hükümler uyarınca ayrıca amortismana tabi tutulamazlar.
(2365 sayılı Kanunun 54'üncü maddesiyle eklenen fıkra) (4369 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle değisik 414'üncü madde hükmüyle belirlenen tutar, Yürürlük: 29.7.1998) Değeri 50.000.000.-lirayı(*) (402 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2011'den itibaren 700, -TL) asmayan pestemallıklar ile isletmede kullanılan ve değeri 50.000.000.-lirayı (402 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2011'den itibaren 700, -YTL) asmayan alet, edevat, mefrusat ve demirbaslar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınır.

ARAZİDE AMORTİSMAN

Madde 314- Boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak:
1. Tarım isletmelerinde vücuda getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerle incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri;
2. İsletmede insa edilmiş olan her nev'i yollar ve harklar;
amortismana tabi tutulur.

NORMAL AMORTİSMAN

Madde 315-(5024 Sayılı Kanunun 3’üncü maddesiyle değisen madde: Yürürlük; 01.01.2004) Mükellefler amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlân edilecek oranların tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır.

AZALAN BAKİYELER USULÜYLE AMORTİSMAN

Mükerrer Madde 315-(205 sayılı Kanunun 19'uncu maddesiyle eklenen madde) Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler.
Bu usulün tatbikinde;
1. Her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunur. (5024 Sayılı Kanunun 4'üncü maddesiyle eklenen hüküm: Yürürlük; 01.01.2004) Enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tâbi iktisadî kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının tasınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilir.
2. (5024 Sayılı Kanunun 4'üncü maddesiyle değisen bent: Yürürlük; 01.01.2004) Bu usulde uygulanacak (5228 sayılı Kanunun 59/1-d maddesiyle değisen ibare. Yürürlük: 31.07.2004) amortisman oranı % 50'yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır.
3. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır.
Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir.

MADENLERDE AMORTİSMAN

Madde 316-İsletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, lgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye ve Sanayi Bakanlıklarınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.

FEVKALADE AMORTİSMAN

Madde 317-Amortismana tabi olup;
1. Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden;
2. Yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düserek tamamen veya kısmen kullanılmaz bir hale gelen;
3. Cebri çalısmaya tabi tutuldukları için normalden fazla asınma ve yıpranmaya maruz kalan;
Menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her isletme için isin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulanır.

AMORTİSMAN NİSPETLERİNİN İTİBAR TARİHİ

Madde 318-Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan olunan amortisman nispetleri ilanların yapıldığı, ayrı ayrı tespit edilen nispetlerin ilgililerin müracaatta bulunduğu hesap döneminden muteberdir.
(2791 sayılı Kanunun 9. maddesiyle değisen fıkra) Maliye Bakanlığı tespit ve ilan ettiği amortisman nispetlerini gerektiğinde değistirmeye ve amortismanlarla ilgili hususları tespite yetkilidir.

AMORTİSMAN UYGULAMA SÜRESİ

A) NİSPET BAKIMINDAN

Madde 319-(5024 sayılı Kanunun 9/a maddesiyle 1.1.2004tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıstır.)

B) SÜRE BAKIMINDAN

Madde 320-Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan baslar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür.
(4108 sayılı Kanunun 6. maddesiyle değisen ve 1.1.1994 tarihinden geçerli olmak üzere 2.6.1995 tarihinden itibaren yürürlüğe giren fıkra) Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çesitli sekillerde isletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, isletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.
Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir.
Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düsük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.

C) AMORTİSMAN USULÜNÜ SEÇME BAKIMINDAN

Mükerrer Madde 320-(205 sayılı Kanunun 20. maddesiyle eklenen madde)
1. İktisadi ve teknik bakımdan bir bütün teskil eden değerler için normal veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman usullerinden yalnız birisi uygulanabilir.
2. Bir iktisadi değer üzerinden normal amortisman usulüne göre amortisman ayrılmasına basladıktan sonra bu usulden dönülemez.
3. Bir iktisadi değer üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayrılmaya baslandıktan sonra normal amortisman usulüne geçilebilir. Bu suretle usul değistirenler keyfiyeti beyannamelerinde veya eski bilançolarda belirtmeye mecburdurlar. Kabul edilen yeni usul bu bildirimin yapıldığı beyannamenin taallük
ettiği dönemden itibaren nazara alınır. Bu takdirde henüz yok edilmemiş olan değer kısmı, bakiye amortisman süresine bölünmek suretiyle esit miktarlarla yok edilir.

AMORTİSMAN HESAPLARI

Madde 321-Bu bölüm gereğince hesaplanan amortismanların, hesaplarda ayrıca gösterilmek sartıyla ilgili bulundukları değerlerden doğrudan doğruya indirilmesi veya pasifte ayrı bir karsılık hesabında toplanması caizdir.

İKİNCİ
BÖLÜM

ALACAKLARDA VE SERMAYEDE AMORTİSMAN

DEĞERSİZ ALACAKLAR

Madde 322-Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır.
Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler.
İsletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.

SÜPHELİ ALACAKLAR

Madde 323-(2365 sayılı Kanunun 55. maddesiyle değisen madde) Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak sartıyla;
1. (2455 sayılı Kanunun 3. maddesiyle değisen bent) Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;
2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş
bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar; Süpheli alacak sayılır.
Yukarıda yazılı süpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karsılık ayrılabilir.
Bu karsılığın hangi alacaklara ait olduğu karsılık hesabında gösterilir. Teminatlı alacaklarda bu karsılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder.
Süpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kâr-zarar hesabına intikal ettirilir.

VAZGEÇİLEN ALACAKLAR

Madde 324-Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karsılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan baslayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kâr hesabına naklonulur.

SERMAYENİN İTFASI

Madde 325-İmtiyazlı isletmelerde, tesisatın imtiyaz süresinden sonra, bedelsiz olarak devlete veya Devletçe tensip olunan bir tesekküle veya belediyeye intikal etmesi imtiyazname gereğinden bulunduğu, imtiyaz mukavelenamesinde de sermayenin itfası için yıllık belli bir nispet veya miktar ayrılması gösterilmiş
olduğu takdirde, bu nispet veya miktar üzerinden sermaye itfa olunur.

İLK TESİS VE TAAZZUV GİDERLERİNİN VEPESTEMALLIKLARIN İTFASI

Madde 326-Kurumların aktiflestirdikleri ilk tesis ve taazzuv giderleri ile pestemallıklar mukayyet değerleri üzerinden esit miktarlarda ve beş yıl içinde itfa olunur.

ÖZEL MALİYET BEDELLERİNİN İTFASI

Madde 327-(5398 sayılı Kanunun 24'üncü maddesiyle değisen madde Yürürlük; 21.07.2005) Gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadî kıymetlerini artıran ve 272 nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya isletme hakkı süresine göre esit yüzdelerle itfa edilir. Kira veya isletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya isletme hakkı alınan seyin bosaltılması veya isletme hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan giderler, bosaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÖZEL HALLER

AMORTİSMANA TABİ MALLARIN SATILMASI:

Madde 328-(2365 sayılı Kanunun 56. maddesiyle değisen fıkra) Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kâr ve zarar hesabına geçirilir. İsletme hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde hasılat veya gider kaydederler.
Amortisman ayrılmış olanların değeri ayrılmış amortismanlar düsüldükten sonra kalan meblağdır.
Devir ve trampa satış hükmündedir.
(2365 sayılı Kanunun 56. maddesiyle değisen fıkra) Su kadar ki, satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi, isin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta isletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve tesebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıstan tahassül eden kâr, yenileme giderlerini karsılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış
olan kârlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir.
Üç yıldan önce isin terki, devri veya isletmenin tasfiyesi halinde bu kârlar o yılın matrahına eklenir.
Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan kâr, yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş
olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.

AMORTİSMANA TABİ MALLARIN SİGORTA TAZMİNATI

Madde No 329-Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen ziyaa uğrıyan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatı bunların değerinden (Amortismanlı olanlarda ayrılmış olan amortisman çıktıktan sonra kalan değerden) fazla veya eksik olduğu takdirde farkı kar veya zarar
hesabına geçirilir.
Su kadar ki, alınan sigorta tazminatı ile ziyaa uğrıyan malların yenilenmesi isin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta isletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve tesebbüse geçilmiş olursa bu takdirde tazminat fazlası, yenileme giderlerini karsılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Bu süre içinde kullanılmamış olan tazminat farkları kara ilave olunur.
(2365 sayılı Kanunun 57'nci maddesiyle eklenen fıkra) Üç yıldan önce isin terki, devri veya isletmenin tasfiyesi halinde bu tazminat fazlası, o yılın matrahına eklenir.
(2365 sayılı Kanunun 57'nci maddesiyle eklenen fıkra) Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan tazminat fazlası, yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.


VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO:333)

(28.04.2004 tarih ve 25446 sayılı Resmi Gazete)

5024 sayılı Kanunla(1), amortisman uygulaması konusunda yapılan değisikliklere iliskin olarak asağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek görülmüstür.
1. 01/01/2004 Tarihinden Önce Aktife Giren İktisadi Kıymetler İçin Amortisman Uygulaması:
a) 01/01/2004 tarihinden önce aktife giren iktisadi kıymetler için 5024 sayılı Kanundan önce yürürlükte bulunan hükümlere göre amortisman ayrılmaya devam edilecektir. Ancak bu kıymetlerin amortisman ayrılmasına esas bedeli, 31/12/2003 tarihi itibariyle yapılacak enflasyon düzeltmesinden sonraki değerleri olacaktır.
b) 31/12/2003 tarihinden sonra amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, düzeltilmiş değerleri esas alınacaktır.
2. 31/12/2003 Tarihinden Sonra Aktife Giren Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler İçin Belirlenen Amortisman
Oranları: 31/12/2003 tarihinden sonra iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler Vergi Usul Kanununun 5024 sayılı Kanunla değisen hükümlerine göre amortismana tabi tutulacaktır.
Ancak, 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesindeki hükümden yararlanarak, 31.12.2003 tarihli bilançolarını 10 Mayıs 2004 tarihi yerine 10 Ağustos 2004 tarihine kadar düzeltme hakkından yararlananlar, 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde beyan edecekleri vergi matrahlarını hesaplarken, 01/01/200431/
03/2004 tarihleri arasında iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetleri için Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinin 5024 sayılı Kanunla değismeden önceki hükümlerini dikkate alacaklardır.
Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla yapılan değisikliklerle amortisman oranlarının iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri de dikkate alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği belirtilmistir.
Bu hükme istinaden Bakanlığımızca belirlenen oranlar, iktisadi kıymetlerin kullanıldıkları yerler itibarıyla ekte gösterilmistir. Mükellefler, 31/12/2003 tarihinden sonra iktisap edecekleri amortismana tabi kıymetlerin amortisman oranını ekli listeden bularak uygulayacaklardır.
Ekli listenin 1-6 bölümleri arasında genel sınıflamalar yapılmış ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri ve amortisman oranları tespit edilmistir. Listenin diğer bölümlerinde ise sektörler itibarı ile kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalıömürleri ve amortisman oranları belirlenmistir. Mükellefler, uygun
amortisman oranlarını tespit ederken öncelikle, sektörel bazda tespit edilen amortisman oranlarını dikkate alacaklar, bu ayrımlarda bulunmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak oranları, genel sınıflamada yer verilen oranlara göre tespit edeceklerdir.
3. Azalan Bakiyeler Usulüne Göre Amortisman Uygulaması:
5024 sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 315 inci maddesinde yapılan değisiklikle; her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabi iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının tasınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve de bu sürenin son yılına devreden bakiye değerin, o yıl içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisman oranı normal amortisman oranının
iki katıdır.
4. Listelerde Bulunmayan İktisadi Kıymetler:
Listedeki herhangi bir sınıflamada yer almayan amortismana tabi iktisadi kıymetlere uygulanacak amortisman oranları için mükelleflerin müracaatları üzerine Bakanlığımızca belirlenecek süre ve oranlar
üzerinden amortisman ayrılabilecektir.

Tebliğ olunur.

VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: 339)

(24.08.2004 tarih ve 25563 sayılı Resmi Gazete)
5024 sayılı Kanunla, Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde yapılan değisiklikle, amortisman oranlarının iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği
hükme bağlanmıstır.
Bu hükme istinaden belirlenen oranlar, iktisadi kıymetlerin kullanıldıkları yerler itibariyle 333 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listede gösterilmiş ve uygulamayla ilgili gerekli açıklamalara yer verilmistir.
Ancak, Bakanlığımıza intikal eden olaylar nedeniyle asağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmustur.
1. 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Ekindeki Listede Bulunmayan İktisadi Kıymetler İçin Belirlenen Amortisman Oranları 1/1/2004 tarihinden itibaren iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri ve dolayısıyla amortisman oranları, mükellefler tarafından 333 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listeden bulunmak suretiyle amortisman uygulaması yapılmaktadır. Listede bulunmayan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri Vergi Usul Kanununun 5024 sayılı
Kanunla değisik 315 inci maddesinin verdiği yetkiye istinaden Bakanlığımızca belirlenerek, 333 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listenin ilgili bölümlerine yerlestirilmek üzere bu tebliğ ekinde yayımlanmaktadır. Bu listede, 333 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listede yer almayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için yeni bölümler açılmıs, bunların faydalı ömürleri de tespit edilerek bu tebliğ ekinde gösterilmistir.
2. Sektörel Ayrım ile 1-6 Bölümleri Arasında Yer Alan Genel Sınıflama Arasındaki İliski
333 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 1-6 bölümleri arasındaki sınıflamalar, tüm mükellefler için ortak hükümler içermekte ve bu iktisadi kıymetler genel olarak tüm sektörlerde ana faaliyete iliskin asamaların dısında kullanılan iktisadi kıymetlerden olusmaktadırlar. Sektörel sınıflamalarda yer alan iktisadi kıymetler ise mükelleflerin faaliyet konuları dikkate alınarak tespit edilen ve bizzat üretim, imalat, hizmet vb. asamalarda kullanılan iktisadi kıymetlerdir.
Böylece, mükellefler öncelikle faaliyette bulundukları sektörü tespit ederek hangi iktisadi kıymetin hangi sınıflamaya dahil olduğunu belirleyeceklerdir. İlgili sektörde ismen belirtilmeyen ancak 1-6 bölümleri arasında yer alan iktisadi kıymetler ise 1-6 bölümünde gösterilmiş olan faydalı ömürleri üzerinden amortismana tabi tutulacaklardır.
Sektörel sınıflamada ismen belirtilmeyen iktisadi kıymetlerin 1-6 arasındaki sınıflardan herhangi birinde yer alması durumunda öncelikle 1-6 arasında yer alan amortisman oranları üzerinden amortismana tabi tutulmaları gerekmektedir.
Örneğin, madencilik sektöründe kullanılan bir kamyon madencilik sektörüne iliskin (8) numaralı sektörel sınıflamada ismen yer almamaktadır. Ancak, bu sektörde kullanılan kamyon “6.Tasıma Araçları” genel sınıflamasında yer aldığından dolayı madencilik sektörüne iliskin faydalı ömür (10 yıl) üzerinden değil 6. numaralı sınıflamadaki faydalı ömürler (Hafif Kamyonlar 4 yıl veya Ağır Yük Kamyonları 5 yıl) üzerinden amortismana tabi tutulacaktır.
3. 2004 Yılının Geçici Vergi Dönemlerinde Amortisman Uygulaması
5228 sayılı Bazı Kanunlarda ve 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değisiklik Yapılması Hakkında Kanunla değisen 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesindeki hükümden yararlanarak,
31/12/2003 tarihli bilançolarını en geç 2004 yılının dördüncü geçici vergi dönemi beyannamesinin son verilme tarihi olan 10 Subat 2005 tarihine kadar düzeltme hakkından yararlananlar, 2004 yılı içindeki
geçici vergi dönemlerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını hesaplarken, 01/01/2004-31/12/2004 tarihleri arasında iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetleri için Vergi Usul Kanununun 315
inci maddesinin 5024 sayılı Kanunla değismeden önceki hükümlerini dikkate alacaklardır.
4. Birden Fazla Sektörel Sınıflamada Yer Alan İktisadi Kıymetler
333 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ve bu tebliğe ekli listede yer alan ve birden fazla sektöre iliskin islerde kullanılan veya birden fazla ürünün imalatında yada üretiminde kullanılan iktisadi kıymetler için söz konusu tebliğlerle tespit edilen en yüksek faydalı ömre ve en düsük amortisman oranına sahip olan sektöre ait faydalı ömür ve amortisman oranı üzerinden amortisman uygulaması yapılacaktır.

Tebliğ olunur.

VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO 365)

(30/12/2006 tarih ve 26392 Sayılı Resmi Gazete)
Kapsam
Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla(1) yapılan değisiklikle, amortisman oranlarının iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği hükme bağlanmıstır.
Bu hükme istinaden belirlenen oranlar, iktisadi kıymetlerin kullanıldıkları yerler itibariyle 333(2) ve 339(3) Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ekindeki listelerde gösterilmiş ve uygulamayla ilgili gerekli açıklamalara yer verilmistir.
Ancak, söz konusu listelerde yer almayan veya faydalı ömür sürelerinde değisiklik yapılması ihtiyacı hasıl olan iktisadi kıymetlere iliskin olarak, uygulama birliğini sağlamak amacıyla asağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmustur.
1. Listeye Yeni Eklenenlerle Faydalı Ömürleri Değistirilen İktisadi Kıymetler
01/01/2004 tarihinden itibaren aktife giren amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri ve uygulanacak amortisman oranları, mükellefler tarafından 339 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listeden bulunmak suretiyle tespit edilmektedir.
Listede bulunmayan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri, Vergi Usul Kanununun 5024 sayılı Kanunla değisik 315 inci maddesinin verdiği yetkiye istinaden Bakanlığımızca belirlenmiş olup 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listenin ilgili bölümlerine yerlestirilmek üzere bu Tebliğ
ekinde yayımlanmıstır.
Bu listede, 339 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listede yer almayan bazı yeni iktisadi kıymetlere yer verilmiş ve bazı
iktisadi kıymetlerin ise faydalı ömürleri ile amortisman oranlarında değisiklik yapılmıstır.
2. Bu Tebliğ Ekinde Yer Alan İktisadi Kıymetlere Ait Faydalı Ömür ve Amortisman Oranlarının İtibar Tarihi ile
Uygulamaya İliskin Esaslar
Vergi Usul Kanununun 318 inci maddesinde Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan olunan amortisman nispetleri ilanların yapıldığı, ayrı ayrı tespit edilen nispetlerin ilgililerin müracaatta bulunduğu hesap döneminden muteberdir.
Maliye Bakanlığı tespit ve ilan ettiği amortisman nispetlerini gerektiğinde değistirmeye ve amortismanlarla ilgili hususları tespite yetkilidir. hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre, 339 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listede yer almayan veya faydalı ömürleri ile amortisman oranlarında değisiklik yapılan amortismana tabi iktisadi kıymetler için Tebliğ eki listede tespit edilen faydalı ömür ve amortisman oranları, bu Tebliğin yayımlandığı hesap döneminden itibaren geçerli olacaktır.
Diğer taraftan, yukarıdaki madde hükmünün Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden, 333 ve 339 Sıra Numaralı Tebliğler ile ilan edilmiş olan faydalı ömür ve amortisman oranları değistirilen iktisadi kıymetlere iliskin amortisman uygulamasının, asağıda açıklandığı sekilde yapılması uygun görülmüstür.
339 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listede ilan edilmiş olan faydalı ömür ve amortisman oranlarına göre amortismana tabi tutulmakta iken bu Tebliğ ile faydalı ömürleri değistirilen iktisadi kıymetlerin net defter değerlerinin (iktisadi
kıymetin Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine göre tespit edilen değerinden birikmiş amortismanların tenzili yoluyla bulunan değeri), ilgili iktisadi kıymete iliskin olarak bu Tebliğ ile ilan edilen yeni
faydalı ömür süresinden, anılan liste uyarınca amortisman ayrılmış olan sürenin tenzili suretiyle kalan amortisman süresi esas alınarak itfa edilmesi gerekmektedir. Söz konusu iktisadi kıymetler için geçmiş
hesap dönemlerinde ve 2006 yılının birinci, ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde ayrılmış olan amortisman tutarlarına iliskin olarak herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır.
Örneğin; 339 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki liste uyarınca faydalı ömrü 7 yıl olarak tespit edilmiş bulunan bir çöp temizleme aracı 2004 yılı içerisinde aktife alınmış ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değeri üzerinden 2004 ve 2005 yıllarında %14,28 amortisman oranına göre 2 yıl amortisman ayrılmış bulunmaktadır. Bu Tebliğ
ile çöp temizleme aracı için faydalı ömür süresi 5 yıl olarak değistirilmistir. Buna göre, söz konusu iktisadi
kıymetin 2006 yılı için kalan faydalı ömrü (5-2 =) 3 yıldır. Bu durumda, çöp temizleme aracının net defter değerinin (2004 ve 2005 yıllarında enflasyon düzeltmesi hükümleri uyarınca düzeltilmiş değerleri ile
düzeltilmiş birikmiş amortismanlar tutarı farkının) 2006 yılı hesap döneminden itibaren geçerli olmak üzere, kalan 3 yıl içerisinde (1/kalan faydalı ömür süresi = 1/3 =) %33,33 amortisman oranı ile itfa edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, Kanunun 320 nci maddesinde amortisman süresinin, kıymetlerin aktife girdiği yıldan baslayacağı hükme bağlanmıstır. Buna göre, mükellefler tarafından iktisap edilerek defter kayıtlarına geçirilen, değerleme gününde envantere dahil olan ve kullanılma sartı aranmaksızın kullanılmaya hazır halde bulunan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılabilecektir. Bu kapsamda kullanılabilmesi kayıt ve tescile tabi tasıtların, ilgili sicillerine yasal süresi içerisinde kayıt ve tescil islemi yapılmak sartıyla; aktife alındıkları dönemden itibaren amortismana tabi tutulması mümkün bulunmaktadır.
3. Alüminyum Ekstrüzyon Kalıplarına Amortisman Ayrılmaması
Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesinde “İsletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, asınmaya veya kıymetten düsmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefrusat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teskil eder...” hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre, bir iktisadi kıymetin amortismana tabi tutulabilmesi için, isletmede bir yıldan fazla kullanılması, yıpranmaya, asınmaya veya kıymetten düsmeye maruz bulunması ve isletmenin aktifinde kayıtlı bulunması gerekmektedir.
Bu itibarla, kullanıldıkları proses gereği faydalı ömürleri bir yıl olan alüminyum ekstrüzyon kalıplarının amortismana tabi iktisadi kıymet olarak dikkate alınmaması ve isletme malzemesi olarak değerlendirilip muhasebe kayıtlarına doğrudan gider olarak intikal ettirilmesi mümkün bulunmaktadır.
4. Özel Hesap Dönemine Sahip Olanlar Kendisine özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin,
aktiflerinde yer alan iktisadi kıymetlere iliskin olarak bu Tebliğ ile ilan edilen yeni amortisman sürelerini Tebliğin yayımlandığı tarihten sonraki ilk geçici vergi döneminden itibaren dikkate almaları gerekmektedir.
Sözü edilen iktisadi kıymetler için geçmiş hesap dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemine iliskin olarak önceki geçici vergi dönemlerinde ayrılmış olan amortisman tutarları herhangi bir düzeltme islemine tabi tutulmayacaktır.

Tebliğ olunur.

VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO 389)

(27/12/2008 tarih ve 27093 Sayılı Resmi Gazete)
Kapsam
Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla(1) yapılan değisiklikle, amortisman oranlarının iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği hükme bağlanmıstır.
Bu hükme istinaden belirlenen oranlar, iktisadi kıymetlerin kullanıldıkları yerler itibariyle 333(2), 339(3) ve 365(4) Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ekindeki listelerde gösterilmiş ve uygulamayla ilgili gerekli açıklamalara yer verilmistir.
Ancak, söz konusu listelerde yer almayan veya faydalı ömür sürelerinde değisiklik yapılması ihtiyacı hasıl olan iktisadi kıymetlere iliskin olarak, uygulama birliğini sağlamak amacıyla asağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmustur.
1. Listeye Yeni Eklenen İktisadi Kıymetler ve Faydalı Ömürleri Değistirilen İktisadi Kıymetler ile Tebliğ Ekinde Yer Alan Kıymetlere İliskin Uygulama Esasları
1/1/2004 tarihinden itibaren aktife giren amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri ve uygulanacak amortisman oranları, mükellefler tarafından 339 ve 365 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki liste taranmak suretiyle tespit edilmektedir.
Listedeki herhangi bir sınıflandırmada yer almayan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömür süreleri ve amortisman oranları, mükelleflerce yapılan basvurular üzerine, Vergi Usul Kanununun 5024 sayılı Kanunla değisik 315 inci maddesinin verdiği yetkiye istinaden Bakanlığımızca belirlenmekte olup, belirlenen süre ve
oranlar dikkate alınarak amortisman ayırabilecekleri basvuruda bulunan mükelleflere yazı ile duyurulmaktadır.
Yukarıda açıklanan sekilde Bakanlığımızca belirlenen süre ve oranlar, 339 ve 365 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki listenin ilgili bölümlerine yerlestirilmek üzere bu Tebliğ ekinde liste olarak yayımlanmaktadır.
Ayrıca anılan liste ile, 339 ve 365 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleriyle değisik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki bazı iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri ile amortisman oranlarında değisiklik yapılmaktadır.
Öte yandan 333, 339 ve 365 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ekinde yer alan iktisadi kıymetlere ait faydalı ömür süresi ile amortisman oranlarının itibar tarihi ve uygulamaya iliskin esaslar hakkında sözü edilen Tebliğlerde yapılan açıklamalar, bu Tebliğ ekinde yer alan iktisadi kıymetler hakkında da geçerli bulunmaktadır.
2. Özel Hesap Dönemine Sahip Olanlar
Kendisine özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin, aktiflerinde yer alan iktisadi kıymetlere iliskin olarak bu Tebliğ ile ilan edilen yeni amortisman sürelerini Tebliğin yayımlandığı tarihten sonraki ilk geçici vergi döneminden itibaren dikkate almaları gerekmektedir. Sözü edilen iktisadi kıymetler için geçmiş
hesap dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemine iliskin olarak önceki geçici vergi dönemlerinde ayrılmış olan amortisman tutarları herhangi bir düzeltme islemine tabi tutulmayacaktır.

Tebliğ olunur.

Hiç yorum yok: