1 Ocak 2012 Pazar

Toplu işten çıkarma nasıl yapılmalı?

Dünyanın en zor işidir işsizlik. Çevremizde de bazen gördüğümüz işsizlerin durumu hepimizi üzer. Kendimi onların da yerine koyuyorum; muhtemelen genel anlamda işverenler de çalışanlarını normal koşullarda işten çıkarmak istemezler. Ancak işletmelerin ekonomik sorunlarının olduğu dönemlerde, bu sıkıntının aşılması için nedense çoğunlukla ilk başvurulan yollardan biri işçi çıkarılması olmaktadır.
Ekonomik nedenlerle aynı dönemde çok sayıda işçinin çıkarılması İş Kanunu bakımından belirli bir prosedüre bağlanmıştır. İşletmeler öyle her istedikleri anda işçilerini topluca işten çıkaramazlar.
İşverenin herhangi bir işyeri gereğinden dolayı çalışan işçilerinden belirli bir süre içinde belirli bir kısmını topluca işten çıkarması prosedür kapsamındadır.


İşyerlerinde toplu işçi çıkarılmasına ilişkin hükümler 4857 sayılı İş Kanunu'nun 29’uncu maddesinde düzenlenmiştir.
İşveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili Bölge Müdürlüğü'ne (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü) ve Türkiye İş Kurumu'na bildirmek durumundadır.
Yapılan çıkışların toplu çıkış sayılabilmesi için belirli bir sayıya ulaşması gerekir. Bu açıdan işyerinde çalışan işçi sayısı:
a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,
b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,
İşine 4857 sayılı Yasa'nın 17'nci maddesi uyarınca (bildirimli fesih), bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi durumunda toplu işçi çıkarma yapılmış sayılır. Bu süreç içerisinde belirtilen sayılara ulaşılmamış çıkışlar toplu çıkış sayılmaz.
Bu bir aylık süre takvim ayı değil, her çıkarılan işçiden geriye doğru hesaplanacak bir aylık süredir. İşveren bir ay önceden yapacağı bildirime işçi çıkarmanın sebeplerini, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgileri yazmak durumundadır.
Bildirimden sonra işyeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenir. Tabiî ki bu görüşmeler işyerinde sendikal örgütlenme bulunması ve yetkili sendika olması koşullarında geçerlidir.
Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur. İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili Bölge Müdürlüğü'ne ve Türkiye İş Kurumu'na bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür.
İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır. Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz.
Yasanın düzenlemesinden de anlaşılacağı üzere 20 işçiden daha az işçi çalıştırılan işyerlerinde yapılan çıkışlar 10 işçiden fazla olsa bile yasa anlamında toplu işçi çıkarmaya girmemektedir. Bu nedenle 20 işçiden daha az işçi çalıştıran işyerleri bu düzenlemenin kapsamı dışındadır. Ayrıca toplu çıkış sayılarının tespitinde aynı işverene ait birden fazla işyerinde çalışan işçi sayıları ve çıkarılan işçi sayıları toplanarak toplu işçi çıkışı olup olmadığı belirlenmez. Aynı işverene ait olsa dahi her işyerindeki çalışan ve çıkarılan işçi sayısı kendi içinde hesaplanarak toplu işçi çıkarılması olup olmadığı hesaplanır.
İşçiler toplu çıkarmaya ilişkin hükümlerin yasanın amacına uygun olarak kullanılmadığı gerekçesiyle işe iade davası açabilir. Madde metninde işyerinden çıkarılan işçi sayısı esas alınmıştır. Toplu işçi çıkarma ile ilgili düzenlemelere aykırı davranma halinde 4857 sayılı Yasa’nın 100’üncü maddesi uyarınca işverenler hakkında idari para cezası uygulanacaktır.
Çalışma hayatına ilişkin soru ve sorunlarınıza cevap aradığımız TV programımız “Çalışma Hayatı” her Salı 17.40’ta canlı olarak, İzmir'den dünyaya açılan pencereniz Kanal 35’te yayınlanmaktadır. Sorularınızı bekliyoruz.
Sağlık ve sosyal güvenlikle kalın.

Kadri KABAK
Yenigün Gazetesi

Hiç yorum yok: