Çalıştıkça emekli aylıkları düşer ama engelleme yolu da var.

Özellikle asgari ücret veya buna yakın rakamlardan prim ödeyenlerin ilerde emekli olduklarında alacakları maaş her çalıştıkları-prim ödedikleri ay başında ortalama 2 lira düşer… SGK’ya bildirilen kazanç rakamı 2000-2500 liranın altında olan her çalışanın emekli olduklarında alacakları maaş her ay düşüyor…

Sayın Ali Tezel, SSK'ya 1 Ocak 1990 girişliyim, sigorta primim doldu yılım doldu sadece yaş bekliyorum. Halen sigortalı çalışmaktayım sigortalı çalışıyor olmam emekli maaşımda düşüşe neden olur mu ve ne zaman emekli olabilirim? Ülke Çelik

Sanırım bayan okurumsunuz bu doğru ise 46 yaşında, erkek iseniz de 51 yaşında SSK’dan emekli olacaksınız. Ancak, prim ödem gününüz dolduğu halde çalışmaya-adınıza prim ödenmeye devam ediyorsa ve SGK’ya bildirilen ücretleriniz de 2500 liradan düşükse her çalıştığınız ay ilerde yaşınızı doldurup alacağınız emekli aylığınız düşüyor.

***İKİ SEBEBİ VAR Emekli aylığınınn basit hesabı ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpımı verir. 1999 yılından sonra uygulanan sisteme göre emekli aylığının hesaplanmasında iki temel kriter vardır. Ortalama aylık kazanç, Aylık bağlama oranı (ABO). Emekli aylığının formülü de; bu iki kriterin çarpımından ibarettir. Mesela çalışma hayatınız boyunca reel olarak ayda 2000 lira brüt kazancınız var bu kazancınızın aylık bağlama oranı ile çarpımı kadar emekli aylığınız olur. Son zamanlardaki bütün reform diye bize yutturulan düzenlemelerde her iki kritere de baskı uygulanmıştır. Her sosyal güvenlik reformu hem emekli aylıklarının hesaplanmasında hem de mevcut emekli aylıklarının düşürülmesinde etkili olmuştur. Özellikle aylık bağlama oranı her reform ile indirilmiştir. Öte yandan geçmiş yıl kazançlarının güncellenmesinde ülke büyüme oranı kullanımı da oransal olarak çok düşmüş olup, ülke büyüdükçe hem mevcut emekli aylıkları hem de ilerde emekli olacak olanların aylıkları da düşürülmektedir.

***AYLIK BAĞLAMA ORANLARI ÇOK DÜŞÜRÜLDÜ

Emekli aylığınızı hesaplarken çalışma döneminizi üçe ayıracaklar. Birincisi 31.12.1999 öncesi günleriniz, ikincisi 2000 ile 2008 arası günleriniz üçüncüsü de 2008 ‘den sonraki günleriniz için ayrı ayrı emekli aylığı hesaplayacaklar. ABO’da bu üç dönemde farklıdır. Mesela, 1999 ve öncesi dönem için, gösterge tablosundan emekli olan bir SSK’lının ilk 5000 günü için aylık bağlama oranı Yüzde 60 ve 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 arttırılırdı. 9000 günü olanın ABO’su yüzde 76 olurdu. Yaşar Okuyan’ın Çalışma Bakanlığı döneminde (1999 yılında) yapılan düzenlemelerle aylık bağlama oranı hesaplaması değiştirilmiştir. İlk 3600 gün için yüzde 35, sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2, 9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1,5 oranı verilmiştir. Mesela 9000 gün için bu oran yüzde 65’e düşürülmüştür. Faruk Çelik’in Çalışma Bakanlığı döneminde (2008 yılında) yapılan düzenlemelerle aylık bağlama oranı hesaplaması bir daha değiştirilmiştir. Her yıl (360 gün) için yüzde 2’dir. Buna göre de 9000 günü olana toplamda yüzde 50’dir.

AYLIK BAĞLAMA ORANLARININ DÜŞÜRÜLMESİ SERÜVENİ
Gün sayısı 2000 yılı öncesinde Yaşar Okuyan Reformu Faruk Çelik Reformu
5040  ---------Yüzde 60 -------------- Yüzde 43 ------- Yüzde 28 --------
7200  ---------Yüzde 69 -------------- Yüzde 55 ------- Yüzde 40 --------
9000  ---------Yüzde 76 -------------- Yüzde 65 ------- Yüzde 50 -------

***Düşmeyi siz ve işvereniniz engelleyebilir

Sizler prim ödedikçe, çalıştıkça emekli aylıkları düşmektedir. Düşüşü engellemenin yolu da var. Bu da günlük kazanç rakamının tavan rakam olan 200 liraya çıkarılmasıdır. Mesela işvereniniz sizi SGK’ya ayda 1600 lira kazanıyor ve ayda 30 gün çalışıyor diye bildiriyorsa bu durumda ilerde alacağınız aylık her ay 1,5 lira gibi düşüyor. Buna karşın yine aylık 1600 lira kazanç ile ayda 8 gün çalışıyor diye bildirirse bu kere de her ay 5 lira gibi artar. İşverenin ödeyeceği prim değişmez. Son bir püf noktası daha vereyim, 30 günden eksik çalışmayı muhasebeci veya personel memuru kod 7 (puantajlı çalışma) ile bildirirseniz, ayrıca cebinizden genel sağlık sigortası primi de çıkmaz.

ALİ TEZEL / HABERTÜRK 13.09.2012